كم توانی ذهنی چیست و چه ارتباطی با اختلالات مغز و اعصاب دارد؟

کم توانی ذهنی عارضه‌ای است که در آن کودک نسبت به باقی هم‌سن و سال‌های خودش کارکرد ذهنی کمتری دارد. این عارضه در حدود دو درصد افراد وجود دارد.

چه كسانی كم توان ذهنی محسوب می‌شوند؟

کودکان دارای کم توانی ذهنی دارای ویژگی زیر هستند:
• دشواری در انجام كارهای متناسب با سن
• هـوش پايين‌تر از حد متوسط
• داشتن اين علايم از دوران كودکی

مشکلات عملکردی

افرادی كه به كم تـوانی ذهنی دچار هستند، به دليل محدودیت‌های ذهنی مشكلات عملكردی متعددی را تجربه می‌کنند. همانطور که می‌دانیم، مسئوليت فرماندهی بدن برعهده مغز است. بنابراين حتی اگر گوش‌ها، چشم‌ها يا ساير ارگان‌ها سالم باشند ولی مغز نتواند به آن ارگان‌ها بـرای انجام فعاليت دستور دهد، در فعالیت‌های بدن اختلال به وجود می‌آید.
قوه ذهنی مسئولیت اعمالی مانند استدلال، تفكر، حل مسئله، حافظه و تصميم گيری را بر عهده دارد. فرد دچار به کم توانی ذهنی در این اعمال اختلالاتی دارد.
ميزان كاركرد مستقل و مؤثر يك فرد كم توان ذهنی به طور عمده به شدت ناتوانی ذهنی فرد و ميزان آسيب مغزی بستگی دارد.
برخی از مشكلات خاص عملكردی عبارتند از:
• دشواری در توجه كردن
• ناتوانی در برقراری ارتباط مناسب
• دشواری در درك علت و معلولی
• دشواری در استفاده از تفكر انتزاعی
• دشواری در حل مسئله
• رفتارهای ناگهانی و غيرقابل پيش‌بينی
• حافظه ضعيف
• ناتوانی در تعميم دادن
• حركات ناشيانه و بی‌تناسب
• پيروی از دستورات شفاهی
اشخاص كم توان ذهنی مشكلات عملكردی مختلفی را بسته به شدت كم توانی ذهنی، تجربه می‌کنند. تمام این مشکلات متعلق به تمام این افراد نیست. دانستن این ویژگی‌ها برای تدارک یک برنامه آموزشی مناسب، از اهمیت زیادی برخوردار است.

صرع

تعداد زيادی از افراد كم توان ذهنی حملات صرع را تجربه می‌کنند. اين حملات، از شكل خفيف در حد بيهوشی كوتاه و زودگذر تا حملات كامل افتادن همراه با جمع كردن دست و پا، سفتی عضلات، كف كردن دهان و در بعضی مواقع ادرار كردن ممکن است اتفاق بیفتد.
وقتی فرد دچار حمله می‌شود نباید او را نگه داريم. لباس‌های او را باید شل کرده، او را به پهلو بچرخانيم، و يك دستمال كوچك تـاشده در دهانش قرار دهيم تا از گاز گرفتن زبان جلوگیری شود. بعد از آن نوبت انجام مراقبت‌های پزشكی است. دارودرمانی را باید طبق توصيه پزشك ادامه دهيم. قطع حتي يك وعده دارو می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری برای فرد داشته باشد.
مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب در تهران یا شهرهای دیگر می‌تواند راهگشا باشد.

بیش‌فعالی

بسیاری از كودكان كم توان ذهنی مدام در حال فعاليت هستند و یک جا نمی‌مانند. آنها دائم بی‌قرارند، وظايف شان را به طور کامل انجام نمی‌دهند، بدون فکر کارهای خطرناکی مانند پریدن از ارتفاع و بازی با کبریت، هل دادن یا کشیدن اشیاء انجام می‌دهند.
با تنظيم فعاليت‌های سازمان‌يافته و منظم، گاهی با دارودرمانی می‌توان این مشکلات را کاهش داد.

فلج مغزی

اين عارضه زمانی اتفاق می‌افتد كه اندام ها يا ساير اعمال حركتی كودك هم زمان با كم توانی ذهنی ، دچار آسیب شده باشد. فلـج مغـزی عارضه‌ای غيرپيشرونده می‌باشد که عامل آن یک ضایعه مغزی است. اگر چه همه كودكان فلج مغزی دچار كم توانی ذهنی نيستند، اما تعـداد زیادی از آنها کم‌توان ذهنی می‌باشند. برای افـراد فلج مغزی خدمات خاصی وجود دارد. اين افراد دارای هماهنگی ضعيفی در اندام ها هستند كـه بسته به شدت ضايعه، در يك يا چند اندام و همچنین در گفتار قابل مشاهده است.

در خود فرورفتگی يا اوتيسم

فرد مبتلا به اوتیسم رفتارهای غير طبيعی اجتماعی و ارتباطی دارد. این افراد در ارتباط و تطابق با دنيای خارج مشکل دارند. حدود ۷۰ % افراد مبتلا بـه اوتيسم دارای كم توانی ذهنی می‌باشند.

سایر عوارض

برخي از افراد كم توان ذهنی دارای ظاهر خاصی هستند كـه دلایل عضوی و متابوليكی عامل آن است.
• به دليل بیماری هیدروسفالی (تجمع مایع نخاعی)،اندازه سر بزرگتر از حد عادی است.
• به دلیل بیماری میکروسفالی برخی از این افراد سرشـان كوچكتر از حد عادی است.
• برخی از این افراد مبتلا به سندرم داون می‌باشند.

دریافت فایل